Zugarramurdiko leizean akelarre bat ospatuko da. Maddi bere lagunekin geratu da bertan gaua pasatzeko. Bere logelan dago gau berezi honetarako dotore jartzen, baina... bat-batean... Zerbaitek izutu egin du! Graxiana? Nor ote da Graxiana?
Zer gertatuko zaie Graxiana eta bere lagunari? Aintzinako sorginen modura harrapatu eta erre egingo dituzte? Interneten 'trending topic' bihurtuko dira? edo Youtubeko erregin?
Ea ba zer bururatzen zaizuen! Gogoratu zuen iritzia funtsezkoa da Graxianaren etorkizuna zein izango den erabakitzeko!
Euskara eta sarea. Ba al dute elkarbizitzerik bi kontzeptu hauek? Hortaz aritu ziren euskal hedabideen zenbait ordezkarik EHU-n ospatutako "Euskararen komunitate birtualen" inguruko jardunaldian. Luistxo Fernandez (SUSTATU), Lontzo Sainz (EITB.COM), Maite Goñi (EUSKAL JAKINTZA), Lander Arbelaitz (ARGIA), Idurre Eskisabel (BERRIA.INFO) eta Hasier Etxeberriak (ZUZEU) interneten euskal komunitaterik dagoen ala ez abiapuntu izanda gaiaren inguruan eztabaidatu zuten. Bi ondorio nagusi atera ziren: interneten euskaraz dabil kalean euskaraz dabilena eta instituzioen aldetik laguntza jasotzea beharrezkoa dela hau aurrera eramateko.
Internet baliabide ezin hobea da euskaldunen arteko harreman-sareen trinkotzea lortzeko. "Internetek ez dio kalterik egingo euskarari" - azpimarratu zuen Luistxo Fernandez-ek - "Bitartekoak hor daude, eta euskarak interneten presentziarik ez badu jendea erabiltzen ez duelako da, ez baliabideen falta dagoelako". Beraz, euskaraz ahalik eta eduki gehien eskaintzea beharrezkoa da, hizkuntza ahalik eta gehien zabaltzeko.
Internet "bigarren bizitza" baten antzerakoa dela komentatu zuen Hasier Etxeberriak. Honetan lagunak egiten ditugulako, komunitate txikiak sortzen direlako interesgune berdin baten inguruan, baita "etsaiak" izan ditzakegulako ere... Baina komunitate kontzeptuari buruz hitz egiten dugunean, zalantzak sortzen dira honen existentziaren inguruan, batzuk diote ez dagoela, beste batzuk aldiz, Twitter-en adibidez, euskal komunitateak gero eta presentzia gehiago duela defendatzen dute.
Euskararen tinkotze honetarako beharrezkoa da ahalik eta eduki gehien euskaraz ekoiztea. Adibidez, sare sozialen portada orriak euskaraz jarriz, edota pixkanaka edukiak euskarara itzultzen hasiz. "Euskararen paisaia linguistikoa zabaldu beharra dago" aipatu zuen Lander Arbelaitz-ek. Google-en bezalako bilatzaile batean presentzia handiagoa lortu behar. Elementu irekia denez, euskarazko edukiek gora egiten duten heinean, bilatzaileak arreta gehiago jarriko dio euskarari itzultzeko aukerari dagokionez.
Euskarak interneten tokia izan dezan zenbait pausu eman beharra dago, norbanakoaren jarrera aldaketarengatik hasita. Adibidez, euskaraz duen 'hizkuntza zaharkituaren' zama kentzeko aukera dugu interneten; teknologia berriak etengabe aldatzen doaz eta hauetan euskararen presentzia ahalik eta arinen egon behar du; aukera berriak ematen ditu euskal jendearengana hurbiltzeko sare sozialei esker adibidez, eta hauek ondo ustiatzen ikasi behar dugu. Interneten euskara egon behar da, egotea da garrantzitsuena.
Arazo batekin topo egiten dugu finantzaketari buruz hitz egiterakoan. Euskara interneten lekua izan dezake baina zenbait muga zehaztu behar ditugu. Interneten euskaraz dauden gauza gehienak kostu txikikoak dira. Autofinantzaketa ez da posiblea. Paperezko edizio baten existentzia beharrezkoa da interneteko edizio digitala bideragarria izateko, dirua paperezkoan dagoelako eta ez sarean. Hedabide baten finantziazio oso bat internetek ematen dituen etekinetan oinarrituz gero, ez luke denbora asko iraungo. Beraz, une honetan, hizkuntza politika baten beharra dagoela argi geratzen da. Egoera ekonomikoa latza da, euskarak interneten ez baitu diru laguntzarik jasotzen. Interneten inbertitzea elementu garrantzitsua da, administrazioak lagundu beharko luke euskararen presentzia handiagoa izatea lortzeko.
Euskararen presentzia behin betikoa bihurtu dadin, estrategia batzuk finkatu beharra dago. Hedabide gehienen ordezkariak ados daude interes gunea gazteengan dagoela. Publikoa ahalik eta azkarren harrapatu beharra dagoelako. Euskarak interneten gazteentzat funtzio gehiago lortzea ondo egongo litzateke normalizatu dadin. Hala ere, kalean ere aldaketa bat eman behar da, gero hori internetera eramaterako orduan eragin handiagoa lortzeko. Aldaketa hori arrakastatsua izan dadin, lehenik eta behin argi izan behar dugu zeintzuk diren jendearen jarrera eta interesak. Jendearengana jo behar dute hedabideek eta ez jendea itxaron.
Pixkanaka pausuak ematen hasi dira euskara interneten presentzia izateko, normaltasuna lortzeko. Horretarako estrategia nagusia hau izango da: Euskara interneten erabiltzea (edukiak sortuz, iruzkinak idatziz, blogetan, sare sozialetan...)
Ohituta gaude istorioak ikustera edota irakurtzera baina gutxitan entzuten ditugu. Hau da nire prosamena. Oinarrian negua izanik, gabon-zahar edo urte-zahar gauera bidaiatzea proposatzen dizuet. Gizon bat bere etxean dago nekatuta, norbaitekin geratu da gau berezi hori batera igarotzeko. Baina, zer gertatu da?
ZUZEU
albistaria euskarak interneten lekua erakusten duen adibide argia da. Blog
formatuan oinarrituta, hartzaileen parte hartzea bilatzen dute informazioa
ematerako orduan. Hedabide bera bihurtzen da modu horretan euskararen
normalizaziorako baliabide.
Komunikazio eredu dinamiko, berritzaile eta
erakargarri bat eskaintzen du. Erabiltzaileek egiten duten albistaria da eta
horrek euskararen aldetik aberastasuna egotea ekartzen du. Euskara batua nagusi
da, bai. Baina iruzkinak idazterako orduan erabiltzaileen kutsu pertsonala
nabaritzen da, euskara maila desberdina duen audientzia dutela erakutsiz.
Jarrera aktiboa bultzatzen du eta euskaraz idazten trebatzeko erreminta ezin
hobea da. Twitter, Facebook eta antzeko sare sozialen bidez euskara mundura
zabaltzen dute ZUZEU-n ere. Ekintza honek euskara modernizatu eta gaurkotzen
du, hainbeste aipatzen den informaltasunera hurbiltzea lagunduz.
Gai desberdinak jorratzen dituzte titular, argazki
eta sarrera laburren bidez (beti ere sakontzeko aukera emanez). Hedabide
heterogeneo bat da, gehiengo bati ulergarria izango zaioen euskara erabiltzen
duena. Euskararen normalizaziorako adibide izateaz gain, hedabide parte
hartzaile bat izan behar lukeenaren adibidea ere bada.
ZUZEU-n gehiago sakondu nahi? Klikatu ezazu
bideoan Nickdutnik saioan egindako erreportajea ikusteko.
Gaur egun internetek gure aisialdiaren parte handia betetzen du, bai produktu arin baita sakonak eskainiz. Euskal hedabideek aisialdi hori betetzen saiatzen dira, proposamen desberdinak eskainiz. Inor ez da kanpo geratzen: haurrak (hiru3),
gazteak (GazteZulo), helduak (Berria); musikazaleak (Euskadi Gaztea), literaturzaleak (Literatur
Mikropilulen Farmatzia)…
Euskaraz ekoiztutako multimedia indarra hartzen doa audientzia euskaldunaren artean. Eskaintza etengabe hazten doa, interneteko hedabideek hartzaileen nahiak betetzen saiatzen baitira.
Horretarako badira bere lana Euskal Herriko gizarte orokorrari zuzendutako hedabide generalistak (EiTB, Berria …) edo tokian tokiko informazioa
bere bereizgarri bihurtzen dutenak (Hitza,
Goiena, Tokiko
TV…). Euskara eredua desberdina izango da hedabide zein euskarriaren
arabera, hau kontuan hartuz hedabide orokorretan euskara batua izango da
nagusi, eta tokikoetan aldiz, eskualdeetako euskara.
Interneteko hedabide hauek edukiak lantzerako
orduan kontuan hartu behar dituzte hartzaileen adin eta interesguneak, horiei
ahalik eta hoberen erantzuteko eta edukiak era egokienean tratatzeko. Adibidez,
ez da gauza bera informazioa Elhuyar-en edo Gaztezulo-n bilatzea.
Aniztasun honek euskararen normalizazioan lagundu
eta komunikazioa errazten du, eskuragarriagoa egiten baitu. Horri esker, hartzaileek
aukera dute beraientzat gertuagoa izan daitekeen informazio hori jasotzeko.
Multimedia izaera gero eta errotuagoa dago hedabideetan: bideoak, argazkiak,
audioak zein testuak gero eta hobeago uztartzen dituztelako.
Aurrekoa kontuan izanez zera baieztatu daiteke;
euskarazko hedabideek interneten eskaintzen dutena ikusita informazioari
dagokion arloa kontrolpean dagoela. Bai tokiko informazioa zein Euskal Herri
osoari dagokiona jasotzeko webgune nahiko daudelako eta bideo, audio zein testu
bidez jaso dezakegulako informazio hori. Entretenimenduari dagokionez ikusten
da hutsarte nagusiena. Adibidez, euskararen normalizaziorako ona izango
litzateke webgune tematiko gehiago egotea, zinemaren inguruzkoak, musikaren
inguruzkoak, bidaiei buruzkoak… Web tematiko hauek euskal kultura bultzatzeaz
gain, aisialdia euskarazko produktuekin betetzen lagunduko dutelako. Eta hori,
euskararen normalizazioari dagokionez, funtsezko elementu bat da.
Audientziaren jarrera aldatu egin da. Hartzaile izatetik erabiltzaile izatera igaro den unetik interneten informazio sare erraldoi baten partaide bihurtu da. Informazio hori eduki piluletan jasotzen du, hau da, eduki arin eta laburrak kontsumitzen ditu. Gainera, sare sozialei esker, gustuko dituen eduki horiek lagunen artean hedatzen ditu. Elkar trukaketaren unea ailegatu da.
Multimedia aroan gaude, etengabeko aldaketa prozesu baten baitan sartuta, zeinean finkatu berri den web 2.0 izaera bera ere zaharkituta geratu dela dirudien. Hartzailea erabiltzaile aktibo bihurtu da internet-i esker eta multimedia aroan parte hartu nahi du. Sare erraldoi honetan aisialdia betetzeko eta informazioa jasotzeko eskaintza itzela da. Kontsumoa, ordea, ez da eskaintzaren adinakoa.
Azken 20 urteotan euskara hitz egiten dutenen kopuruak gora egin du. Beraz, gero eta jende gehiago da gai euskaraz ekoiztutako produktuak kontsumitzeko. Datu hau kontuan hartuz hedabideek zenbait erronkari egin beharko diete aurre. Batetik, hedabideek beraien bezeroa, beraien targeta hobeto ezagutu beharko dute, honi interesa dakizkiokeen edukiak ekoizteko. Bestetik hizkuntza normalizazio prozesuan lagundu beharko dute euskararen presentzia ahalik eta euskarri desberdin gehienetan bermatuz (sare sozialetan ematen diren mugimenduak kontuan hartuz adibidez).
Gaur egun erabiltzaile gehienek edukiak (eduki-pilulak) bilatzen dituzte. Eduki pilulak erraz eta arin kontsumitzen diren informazio zatiak dira, hau da, berehalakoan irakurri/ikusi/entzun daitezkeen eduki laburrak. Hau kontuan hartuz, euskarazko hedabideek eduki-pilula hauen eskaintza sendotzea bilatu behar dute.
Ikusten dudan bigarren erronka nagusia euskara informala bultzatzearena da, sare sozialetan batez ere; gazteek euskararen aurrean duten jarrera aztertzeko leku hoberenak direlako. Nahiz eta lagunartean euskara erabili, askotan gaztelera zein ingelesa nagusitzen dira sare sozialetan. Euskara informalak bere tokia du sare sozialetan, jendeak ez duelako euskararen erabilpena ukatzen, jendeak euskararen erabilpena sare sozialetan normalizatutako elementua bihurtu nahi du.
Laburtuz, hedabideek euskararen normalizazio eta hedapenean indarra jarri beharko da; eskaintza handiagoa eta gero eta hobea izan behar du. Horretarako lehen pausu gisa, eduki-piluletan indarra jarri beharko litzateke, audientziak euskarazko informazioa era labur eta arinean jasotzera ohitu dadin. Behin ohitura hau gizartean errotuta, audientzia bera animatuko da interesatzen zaion informazio horretan sakontzera eta gustuko duen informazio hori sare sozialetan partekatzera. Eta dakigunez, errotze horretan jokatzen da neurri handi batean euskararen etorkizuna interneten, eta ondorioz, euskararen garapenerako esparru garrantzitsuenetako bat.
